Arnavutluk Cumhuriyeti'nde Bulunan Osmanlı Dönemi'ne Ait 5 Caminin Restorasyon Projeleri Arnavutluk Cumhuriyeti Tarihi Eserler Enstitüsü Bilimsel Konseyi'nde Onaylandı

Arnavutluk Cumhuriyeti topraklarının büyük bir bölümünde Osmanlı İmparatorluğu’nun izlerini bulmak hâlâ mümkün. Özellikle 2. Dünya Savaşı sonrasında, yapılış amaçları dışında kullanılan, tahrip edilen ya da tamamen yıkılan birçok tarihi eserden ancak bir kısmı günümüze kadar ayakta kalabilmiş. Özgün mimarisiyle ayakta kalabilen bu eserlerin Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) tarafından verilecek destekle kapsamlı bir restorasyona sürecine tabi tutulması, tarihi mirasın korunması ve Arnavutluk’ta kültür turizminin gelişimine katkı sağlanması hedefleniyor.

Arnavutluk’ta bulunan Osmanlı dönemine ait tarihi eserlerin restorasyon projelerinin TİKA tarafından başlatılması ile ilgili protokol 2010 yılında imzalandı. İlk olarak Arnavutluk Preze Şehri Kale Camisi, Kruja Şehri Murad Bey Camisi, Berat Şehri Kurşunlu Camisi, Elbasan Şehri Nazire Camisi ile Korça Şehri İmrahorlu İlyas Bey Camisi’nin rölöve, restorasyon ve restitüsyon projelerinin hazırlanmasına 2011 yılının Mayıs ayı içerisinde başlandı.

Proje çizim çalışmalarının 2012 yılının Şubat ayı içerisinde onaylanmasının ardından, Arnavutluk mevzuatı ve bahse konu protokol çerçevesinde Arnavutluk makamlarınca da onaylanması için Arnavutluk Cumhuriyeti Tarihi Eserler Enstitüsü, Arnavutluk Cumhuriyeti Turizm, Kültür, Gençlik ve Spor Bakanlığı ve TİKA Tirana Program Koordinasyon Ofisi yetkililerinin katılımı ile oluşturulan Bilimsel Konsey’de yapılan incelemeler ve değerlendirmeler sonrasında projeler üzerinde herhangi bir değişiklik öngörülmedi. Proje çizimleri Arnavutluk makamlarınca uygun bulundu. Arnavutluk makamından alınan onay doğrultusunda tüm yapılara ait metraj ve keşif çalışmaları tamamlanarak projeler son halini alması planlanıyor. Bahse konu projeler kısa bir süre içerisinde Arnavutluk Cumhuriyeti Turizm, Kültür, Gençlik ve Spor Bakanlığı’nda toplanacak olan Milli Restorasyon Konseyi’nde ikinci ve son bir onaylama sürecinden geçmesi ve 2012 yılı içerisinde Camilerin restorasyon çalışmaları başlatılması öngörülüyor.
Projelerin Bilimsel Konsey’de onaylama sürecinin ardından, TİKA tarafından hazırlatılan projeler 28 Şubat 2012 tarihinde düzenlenen bir basın toplantısıyla Arnavutluk kamuoyuna tanıtıldı. Toplantı’ya Arnavutluk Cumhuriyeti Tarihi Eserler Enstitüsü Müdürü Apollon Baçe, Arnavutluk Başbakanı Sali Berisha’nın Kültür Danışmanı Neritan Ceka, TİKA Tirana Program Koordinatörü Yahya Gülseven ve çok sayıda yetkili katıldı.

Arnavutluk Cumhuriyeti Tarihi Eserler Enstitüsü Müdürü Apollon Baçe, yapmış olduğu konuşmada Arnavutluk’ta bulunan Tarihi Eserlerin Restorasyonu Projesinden dolayı TİKA’ya teşekkürlerini sunarak, asırlarca ayakta kalabilen bu eserlerin restorasyonunun yapılarak tekrar canlandırılmasının heyecan verici olduğunu ifade etti.

TİKA Tiran Program Koordinatörü Yahya Gülseven ise, bu proje ile Arnavutluk kültür ve turizmine yapılan desteğin Arnavutluk halkına beslenen samimi dostluğun açık bir ifadesi olduğunu, iki ülke arasındaki ortak değerleri yansıtan ve bütün insanlığın kültürel mirası olan bu eserleri korumak, kollamak ve gelecek nesillere ulaştırmanın başta Türkiye ve Arnavutluk’un yetkili kurumları olmak üzere herkesin görevi olduğunu ifade etti.

Düzenlenen basın toplantısı başta Arnavutluk resmi radyo televizyon kurumu RTSH ve Arnavutluk Haber Ajansı olmak üzere çok sayıda medya kuruluşu tarafından takip edildi.

Proje Kapsamında Restorasyonu Gerçekleştirilecek Camiler

Preze Şehri Kale Camii: Tiran’dan yaklaşık 25 km uzaklıkta bulunan Preze Kalesi 15. yüzyılın başında Arnavutluk’un önde gelen feodal ailelerinden Topia Ailesi tarafından yaptırılmıştır. Kale, 1528-1547 yılları arasında Osmanlılar tarafından genel bir onarımdan geçmiş ve Preze Kalesi Camisi 1547 yılında kale surlarının içinde inşa edilmiştir. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra yıkılan Cami’nin minaresinin aslına uygun bir şekilde inşa edilmesi öngörülüyor.

Kruja Şehri Murat Bey Camii: Kruja şehrinin merkezinde olan Cami 1534 yılında inşa edilmiştir. Mimari özellikleri yakın coğrafyada inşa edilen diğer Camilere de esin kaynağı olan Murat Bey Camisi 1837 yılında genel bir onarımdan geçti.

Berat Şehri Kurşunlu Camii: Şehir merkezi yakınında bulunan Cami, 1554 yılında inşa edildi. Arnavutluk Cumhuriyeti Tarihi Eserler Enstitüsü tarafından 1977-1978 yılları arasında restorasyonu yapılmış ve 1990 yılına kadar müze olarak kullanıldı.

Elbasan Şehri Nazire Camii: Elbasan’da bulunan Caminin, 1599 yılında inşa edildi. Proje kapsamında Caminin yıkılmış olan minaresinin yerine aslına uygun bir minare inşa edilmesi öngörülüyor.

Korça Şehri İmrahorlu İlyas Bey Camii: Korça’nın merkezinde bulunan Cami, 1496 yılında İmrahorlu İlyas Bey tarafından inşa edildi. 1572-1573 yılları arasında Caminin ana kubbesi kurşun ile kaplandı. Camide 1833-1834 yılları arasında genel bir onarım gerçekleştirildi. 2008 yılında, Arnavutluk Tarihi Eserler Enstitüsü tarafından yıkılan minare yerine aslına uygun yeni bir minare inşa edilmiş ve restorasyon bir çalışması yapıldı.