TİKA'dan Azerbaycan'da Tarımsal Kalkınmaya Destek

Azerbaycan Devlet Programı kapsamında; ülkede üretimi yapılan ekmeklik buğdayın yeterli duruma getirilmesi için Ağcabedi ve Beylagan bölgelerinde belirlendi Yaklaşık 4.800 hektar büyüklüğündeki alanda özel pilot tarım işletmelerinin oluşturulmasıkararlaştırıldı. Söz konusu işletmelerde ileri teknoloji ile kaliteli ve yüksek verimli buğday üretimi için danışmanlık ve ilmi-metodolojik yardımın yapılması konusunda Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı tarafından çalışmalar başlatıldı.

Belirlenen alanlarda planlama, projelendirme, basınçlı sulama sistemleri, toprak özelliklerinin belirlenmesi, ekim nöbetinin yapılması, zirai alet-makine ve tesis donanımının belirlenmesi ve benzeri faaliyetlerin uygulanabilmesi hususlarında, TİKA’nın koordinasyonunda TİGEM’den yüksek ihtisas sahibi uzmanlardan oluşturulan Komisyon 05.06.2012 tarihinde Pilot İşletmelerin kurulacağı bölgede analizler yapıldı.

Pilot İşletmelerin kurulacağı Ağcabedi ve Beylagan bölgelerinin;

a-Toprak yapısı ve özellikleri,

f-Arazide mevcut bitki örtüsü gibi,

Konularında gerekli araştırma ve incelemeler gerçekleştirildi.

İşletmelerin kurulacağı arazi üzerinde yapılan tetkik ve incelemelerde, arazilerin 2/3 ü mera ve 1/3 ise tarla arazisi olarak değerlendiriliyordu. Tarla olarak kullanılan alanlarda tamamen kuru şartlarda buğday yetiştiriliyordu. Yapılan buğday tarımında tekniğine uygun tarımsal faaliyetlerin yapılmadığı, buğday ekili tarlaların kontrollerinde tespit edildi. Tarla arazisi olarak kullanılan alanlarda sulama, mücadele ve diğer tarla faaliyetleri iyi yapılmadığı içinde elde edilen ürünler karışık, cılız ve kalitesizdi. İşletmelerin kurulacağı alan dışındaki buğday ekili tarlalarda yapılan incelemelerde de buğday tarımının iyi olmadığı kararlaştırıldı. Ayrıca yetkililerden alınan bilgi ve belgelerin değerlendirilmesinde ülke genelinde üretilen buğdayın kullanım yerleri dikkate alındığında, her yıl üretimin yaklaşık % 29 u olan önemli bir miktarı hayvan yemi olarak değerlendirildiği tespit edildi. Üretilen buğdayın kalitesizliği nedeniyle, tamamının un, ekmek ve gıda sanayinde kullanılamadığı anlaşıldı.

Azerbaycan nüfusunun beslenmesinde yetersiz olan buğday üretimi, bu şekildeki üretimden dolayı da gıda için ihtiyaç duyulan buğday miktarını daha da arttı. Nüfusun beslenmesinde ihtiyaç duyulan yaklaşık 1.8 milyon ton buğdayın karşılanması için her yıl ortalama 1.2 milyon ton buğday ithal ediliyordu. Ülkenin buğday üretiminde dışa bağımlılıktan kurtarılması ve üretilen buğdayın kalite ve veriminin yükseltilmesi için özel pilot tarım işletmelerinin oluşturulması önem kazandı. Ayrıca çiftçilere örnek önderlik edeceği hususu yönüyle de önemli bir konuydu.

İşletme Faaliyetlerinin Başlatılması

Modern tarım tekniklerinin uygulanacağı işletmelerde, iş zaman ve enerjiden önemli ölçüde tasarruf sağlayan iş kapasitesi yüksek hassas tarım uygulamalarına imkan sağlayan oto kontrol ve GPS sistemli traktör,alet-ekipman ve lazer teknolojisiyle çalışan bilgisayar kontrollü tesisler kullanılacak. İşletme arazilerinin 3.300 ha. alanı Ağcabedi ve 1.500 ha. alanı da Beylagan bölgesinde bulunuyor. Arazi yapısı itibariyle Beylagan bölgesinde taban su seviyesinin yüzeye yakın olması nedeniyle tarla içi ve tarla dışı drenaj kanalları açılarak suyun tahliyesi sağlandı.

İşletme arazilerinin tamamında sulu tarım yapılacaktır. Sulama suyu , taşıma kapasitesi 18 m³/sn olan açık beton kanalla araziye ulaştırılacak. Tarlaların sulanması basınçlı sulama sistemi ile çalışan 59 adet center pivotlarla yapılacak.
59 adet center pivottan 19 adedinin montajı bu yıl tamamlanacak ve sulamaya buğday ekili alanlardan başlanacaktır. 40 adet center pivotun büyük çoğunluğunun montajı 2013 yılı ilkbaharında tamamlanacak geri kalan kısmı da aynı yıl sonbaharında tamamlanarak hizmete sokulacak.

İşletmelerin kurulacağı bölgenin iklim verilerine göre yılda iki ürün alınabilecek. Birinci ürün olarak ülkenin ihtiyaç duyduğu buğday ekimi yapılacak. Buğday hasadının hemen arkasından 2.ürün dane veya silaj mısır ekimi “Doğrudan Ekim Yöntemi” ile doğrudan ekim makinesiyle yapılacak. 2.ürün dane veya silaj mısırın hasadından hemen sonra buğday ekimi de “Doğrudan Ekim Yöntemi” ile doğrudan hububat ekim makinesiyle yapılacaktır. Böylece yılda iki ürün alınmış ve iyi bir ekim nöbeti sağlanmış olunacak.
Projenin amacı; Ülkede buğday üretimini yeterli düzeye çıkarmak. Buğdayın kalitesini yükseltmek suretiyle gıda sanayinde kullanımını sağlamak. Bunun için tarla faaliyetlerinin tekniğine uygun yapılması ve sertifikalı yüksek verimli buğday çeşitlerinin ekilmesi ile mümkün olacak. Bu nedenle bölge şartlarına uyum sağlayabilecek 10 çeşit buğday tohumundan 290 ton tohum yüklenici şirket tarafından TİGEM’ den satın alınarak 1.875 hektar büyüklüğündeki alana ekildi.

İşletmelerin toplam arazi varlığı 4.800 hektar büyüklüğünde. Bu arazinin 1.875 hektardan oluşan bölümüne bu yıl sertifikalı yüksek verimli buğday ekildi. 2.125 hektardan oluşan bölümüne ise 2013 yılı ilkbaharında 1.ürün dane mısır ve ayçiçeği ekilecek. Geri kalan 800 hektarlık bölümünde ise sulama sistemleri tamamlanarak 2013 yılı sonbaharında diğer hasadı yapılacak alanlarla birlikte buğday ekilecektir.

Ayrıca 2013 yılı Haziran ayında buğday hasadından sonra 200-300 hektarlık bölümüne 2.ürün dane mısır ekimi, dane mısırın hasadından sonrada Kasım ayında buğday ekimi doğrudan ekilecek.

Ülke tarımının geliştirilmesi yeni teknik ve teknolojilerin kullanılması ile mümkün olacak. TİKA’nın desteği ile hazırlanan bu projede yer alan tespit ve önerilerin uygulanması, tarımın geliştirilmesine önemli katkı sağlayacak.