TİKA ile Türkmenistan Turizm ve Spor Devlet Komitesi Arasında “Türkmenistan'da Turizmin Geliştirilmesine Yönelik Mesleki Eğitim Programları Düzenlenmesi Projesi” Uygulama Protokolü İmzalandı

Türkmenistan Cumhuriyeti’nde son yıllarda turizm sektörünün ülke ekonomisindeki payının arttırılması yönünde çalışmalar yapılıyor. Ülkede 2008 yılında Hazar Denizi kıyısında “Avaza Milli Turizm Bölgesi” adlı bir proje oluşturuldu. Bu bölgede yapay göl, marina, oteller, iş merkezleri, su sporları merkezleri, spor tesisleri, kamp alanları ve lüks konutların inşa edilmesi, bölgenin önemli bir turizm merkezi haline getirilmesi amaçlandı. Bu çerçevede, 2008 yılında başlayan yatırımlar 2012 yılında da devam ediyor. Bölgede bulunan otellerin sayısı arttırılıyor. Turizm teması olarak ise deniz-güneş-kum turizminin yanı sıra kongre turizminin geliştirilmesi hedefleniyor.

Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) ile Türkmenistan Cumhuriyeti Turizm ve Spor Devlet Komitesi arasında “Türkmenistan’da Turizmin Geliştirilmesine Yönelik Mesleki Eğitim Programları Düzenlenmesi Projesi” Uygulama Protokolü 29 Şubat 2012 tarihinde Çankaya Köşkü’nde imzalandı.

İmza törenine Cumhurbaşkanımız Sayın Abdullah Gül, Türkmenistan Devlet Başkanı Gurbangulu Berdimuhamedov ve aralarında TİKA Başkanı Dr. Serdar Çam’ın da bulunduğu çok sayıda yetkili katıldı. Cumhurbaşkanlığı tarafından Devlet Nişanı takdim edilen Türkmenistan Devlet Başkanı konuşmasında ülkemiz tarafından TİKA eliyle 2011 yılında yaptırılan Sultan Sancar Türbesi’nin restorasyonunu hatırlattı. Türkiye’nin katkıları ve TİKA’nın koordinasyonunda gerçekleştirilen bu proje ile dünya mirasına kazandırılan Sultan Sancar Türbesi’nin önemine değinen Devlet Başkanı Berdimuhamedov, Türkmenistan topraklarında bulunan Sultan Alparslan Türbesi’nin bulunması, restorasyonunun yapılması konusunda Türkiye’nin desteklerini beklediklerini söyledi.

Türkmenistan’da Gerçekleştirilen TİKA Projeleri

Türkiye Cumhuriyeti, 16 Aralık 1991 tarihinde Türkmenistan’ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülkedir. İki ülke arasında 29 Şubat 1992 tarihinde de diplomatik ilişkiler tesis edildi.

Ülkemiz Türkmenistan’ın tanınması, uluslararası ve bölgesel kuruluşlara katılması veya işbirliğinin pekiştirilmesi konularında gerekli girişimlerde bulundu. İki ülke arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin temeli, Türkmenistan Devlet Başkanı Saparmurat Türkmenbaşı’nın ülkemize yapmış olduğu ziyaret sırasında 3 Aralık 1991 tarihinde imzalanan “Türkiye Cumhuriyeti ile Türkmenistan Cumhuriyeti Arasında Ekonomik ve Ticari İşbirliğine Dair Anlaşma”ya dayanmaktır.

1992 yılından itibaren Türkmenistan’da proje ve faaliyetleri ile varlık gösteren TİKA, 1993 yılı içerisinde faaliyete başlayan Aşkabat Program Koordinasyon Ofisi ile ülkede sosyal ve teknik altyapının geliştirilmesi, idari ve sivil altyapıların güçlendirilmesi, ülke ekonomisinin güçlendirilmesi, üretim sektöründe uluslararası standartların yakalanmasına katkı sağlandı.

Atatürk Mektebinin Tadilatı ve Donanımı

Atatürk Mektebi, Türkmenistan’ın bağımsızlığını kazandığı ilk yıllarda Türk ve Türkmen Devlet Başkanlarının katılımı ile açılmıştır. 1500 öğrenci kapasiteli Türkmen Okulu’nun ısıtma sisteminin yenilenmesi, yemekhane ve toplantı salonunun onarımı ile okul girişindeki tabela ve büst eksikliklerinin giderilmesi, yemekhanenin tadilatı TİKA tarafından yapılmıştır. Fiziki şartları yenilenen okul, öğrencilerin hizmetine sunulmuştur.

Türkmenistan Karayolları Master Planı

 Türkmenistan Otomobil, Taşıma ve Yol Ulaşımı Bakanlığı’ndan gelen talep doğrultusunda TİKA ve Karayolları Genel Müdürlüğü işbirliğinde Türkmenistan Karayolu Mastır Planı hazırlandı.

Orta Asya’yı batı ve güney ile birleştirme açısından sahip olduğu konumun avantajlarının yanı sıra; üretim potansiyeli, ithalat ve ihracat gibi yabancı yatırımlar için çekici özelliklere sahip olan Türkmenistan’ın standart ve uzunluk açısından yetersiz durumda olan karayolu ağının iyileştirilmesi amaçlandı.

Söz konusu proje kapsamında, Türkmenistan Otoyolları Devlet Konser binasında bir ofis açıldı ve Türkiye’den bir uzman getirilerek Proje Koordinatörü olarak görevlendirilmiştir. Yine aynı proje kapsamında, 2 adet bilgisayar, 2 adet renkli ekran, 1 adet Fotokopi makinesi ve bir adet faks makinesi hediye edilmiştir. Gerçekleştirilen bu proje ile, Türkmenbaşı-Aşkabat, Aşkabat-Marı, Marı-Özbekistan sınırı ve Amuderya Nehri üzerindeki karayolu ve demiryolu köprülerine ait fizibilite çalışmalarını da içeren ve her biri 5 ciltten oluşan Karayolu Mastır Planı hazırlandı.

Tarımsal Araştırmalar İstasyonu Kurulması ve Tarımsal İşbirliği

Türkmenistan’ın Saparmurat Türkmenbaşı Tarımsal İlimler Akademisi ve TİKA arasında Aşkabat’ta imzalanan 18 Kasım 1993 tarihli anlaşma çerçevesinde Türkmenistan’da “Tarımsal Araştırmalar İstasyonunun Kurulması ve Bitkisel Üretim Araştırma Projesi” faaliyete geçirildi.

Tarımsal Araştırmalar İstasyonu’nda patates, mısır, buğday, soya fasulyesi için çeşit, verim, adaptasyon ve uygun yetiştirme tekniklerinin belirlenmesi, çalışmaları yürütüldü.

Proje çerçevesinde özel olarak Türkmenistan’a getirilmiş olan bitkilerin uygun olan çeşitlerini belirleyip ve onların verimliliğini yükselterek, böylece Türkmenistan’da tarım kesiminin kendi kendine yeterli hale gelmesi ve pazara yönelik üretimin arttırılmasına katkıda bulunması amaçlandı. Türkiye’den bilim adamları ve uzmanlar araştırma faaliyetlerini Tarımsal İlmi-Araştırma Enstitü’sünün Anev kasabası yakınlarında bulunan Ahal İlmi Üretim Araştırma merkezinde gerçekleştirdi.

Sultan Sancar Türbesi’nin Restorasyonu

Büyük Selçuklu İmparatoru Sultan Melikşah’ın oğlu Sultan Sancar 5 Aralık 1086’da Sincar’da dünyaya gelmiştir. Merv’de 21 yıl Melik, 39 yılda Sultan olarak uzun bir saltanat dönemi süren Sultan Sancar, aynı zamanda devletinin son Hükümdarı olmuştur. Kendi sağlığında babası Melikşah kadar büyük bir hükümdar sayılmıştır. Bilime, sanata, âlimler ile sohbete çok önem veren Sancar’ın Melikliği ve Sultanlığı döneminde Merv ilim adamlarının ve sanatçıların merkezi haline gelmiştir. Döneminde kütüphanelerindeki kitap sayısının dünyadaki kitap sayısına eşit olduğu söylenmektedir. Tarihi kaynaklardan edinilen bilgilere göre; Sultan Sancar hayatta iken Sarahs’lı Mimar Muhammed Bin Adsız’a bir Türbe yaptırdığı ve buna “Dar’ül Ahiret” (Ahiret Evi) veya “Devlethane” adını verdiği, 26 Nisan 1157’ de vefatından sonra da buraya defnedildiği bilinmektedir. 1221 yılında Moğolların istilasından önce Moğolların mezarını parçalayacağı düşüncesi ile kendi adamları tarafından başka bir yere kaldırılan cesedinin nerede olduğu ise bilinmemektedir. Moğollar Merv şehrini tamamen yakıp yıkmasına rağmen Türbe’yi yıkmaya muvaffak olamamışlardır. Aşkabat’a 400 km, Yeni Merv’e (Mary) 35 km, Bayramali’ye 6 km uzaklıkta bulunan ve inşa edildiği tarih itibarı ile döneminin en büyük Türk eseri olan Türbe, statik açıdan dengeli ve sade bir yapı, sanatsal özellikleri ve fonksiyonu açısından da önemli olması nedenleri ile UNESCO tarafından da Dünya Kültür Mirası listesine alınmıştır.

Bu özelliklerinden dolayı Türbe’nin restorasyonunu Türkiye Cumhuriyeti üstlenmiştir. TİKA tarafından yaptırılan restorasyon çalışmalarında, muhtelif zamanlarda teknik ve sanat kaidelerine uyulmadan yaptırılan bütün restorasyon imalatları, denetim biriminin kontrollüğü altında temizlendi ve yeniden aslına uygun olarak teknik ve restorasyon kaidelerine uygun olarak tamamlanmıştır. Dıştaki kubbe son restorasyonda yeniden inşa edildi. Türbenin restorasyonu 31 Mayıs 2004 tarihinde tamamlandı. 17 Kasım 2004 tarihinde açılışı yapılan Türbe’nin anahtarını, 59. Hükümet Devlet Bakanı Sayın Beşir Atalay Türkmenistan’da Devlet Başkan Yardımcısı Gurbanguly Berdi Muhammedov’a teslim etti..

Ayrıca 18 Kasım 2004 tarihinde Aşkabat’ta “Sultan Sancar ve Dönemi” konulu uluslararası bir sempozyum düzenlendi. Türkmen kardeşlerimizce kutsal bir yer olarak kabul edilen, ortak kültür mirasımız ve bizim ata yadigarımız olan Sultan Sancar Türbesi, bu restorasyon ile eski ihtişamına kavuşturuldu ve dünya kültür tarihine yeniden kazandırıldı. Açılış törenleri ile aynı tarihlerde “Sultan Sancar ve Dönemi” konulu uluslararası konferans düzenlenmiş ve 200 ilim adamı katıldı.

Türkmen-Türk Kütüphanesi

21 Mayıs 1991 tarihinde Aşkabat’ta kurulan ve başkanlığına oybirliği ile Saparmurat Türkmenbaşı’nın getirildiği Dünya Türkmenleri Humaniter Birliği’ne bağlı toplam 222 metrekare bir alana sahiptir. Yaklaşık 8.000’ i Türkçe olmak üzere, toplam 10.000’den fazla kitabın olduğu “Türkmen-Türk Kütüphanesi”nin tadilatı bilimsel toplantılara da hizmet verecek şekilde TİKA tarafından yapıldı. Ayrıca bütün donanım ihtiyacı Başkanlığımız tarafından karşılandı.

Turizm Projeleri
TİKA tarafından 1995 yılından bu yana Türkmenistan Cumhuriyeti’nde, turizm sektörünün gelişmesi, sektörde altyapı eksikliklerinin giderilmesi ve uluslar arası standartların yakalanması için pek çok proje ve faaliyet gerçekleştiriliyor. İki ülke arasındaki turizm işbirliği çalışmaları imzalanan protokoller ve tamamlanan projelerle devam ediyor.