TİKA’nın Moğolistan’daki Kültür Atağı Devam Ediyor

Ulanbator’da, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı’nın (TİKA) öncülüğünde sürdürülen kazı çalışmalarından çıkan Türk tarihine ait yeni kalıntılar Bilge Tonyukuk bölgesinde sergilenecek

Moğolistan’da gerçekleştirdiği birçok projeyle adından söz ettiren TİKA başkent Ulanbator’un Nalayh kasabasında ikinci Türk müzesini açmaya hazırlanıyor. Moğolistan’daki Türk anıtları projesinin yeniden canlanması amacıyla TİKA ile Moğolistan Eğitim, Kültür ve Bilim Bakanlığı arasında iş birliği ile imzalanan iyi niyet anlaşması kapsamında Bilge Tonyukuk Külliyesi bölgesinde yapılan kazı çalışmaları tüm hızıyla devam ediyor. Türk Moğol kazı çalışmaları sonrasında bulunan Türk tarihine ait kalıntılar Bilge Tonyukuk bölgesinde önümüzdeki yıllarda TİKA tarafından açılması planlanan müzede sergilenecek.

10 yıllık  bir süreç

Bilge Tonyukuk bölgesinde yapılan çalışmaları yerinde incelemek üzere Nalayh kasabasına gelen TİKA Başkan Yardımcısı Ali Maskan bu bölgede yürütülen çalışmaların TİKA için bir kırılma noktası olduğunu ifade etti. Maskan, “Burada çok geniş bir alandayız. TİKA’nın Moğolistan’daki kazı çalışmaları açısından bu proje bu bizim izin bir kırılma noktası. Bu alanın müzeye dönüştürülmesi için bakanlıkla diyalog halindeyiz. Anonim mezarlıktan buraya kadar olan alanda çalışmalar yapıp Bilge Tonyukuk Külliyesi’nin bulunduğu alanda büyük bir müzenin kurulması planlanıyor” dedi. Bu sürenin uzun soluklu olduğunu anlatan Maskan şunları söyledi: “Belki 10 yıl sürecek bir süreç. Tarihsel dokuyu dünyaya tanıtmak için müze inşa edip insanlara anlatmak boynumuzun borcu. Nereyi kazarsanız altından bir tarih çıkıyor. Bu coğrafyada yaşayanlar aynı kökten gelen dili konuşuyorlar.”

Ders niteliğinde öğütler

Türkiye’nin en önemli Göktürk tarihçisi olarak kabul edilen Türk kazı heyeti başkanı Prof. Ahmet Taşağıl bu anıtın gelecek nesillere ders niteliğinde öğütler vermesinin önemine değindi. Göktürklerin ünlü veziri Tonyukuk’un Türk tarihinin bilgeliği ile tanınmış en önemli kişisi olduğunu anlatan Taşağıl şöyle konuştu: “Özellikle İslam öncesi, kayıtların son derece az olduğu bir dönemde ve Çin kaynaklarının onun hakkında verdiği bilgiler son derece ilginçtir. Türk kültür tarihinin önemli abideleri olan Orhun yazıtları bunları söyler bize. Bölge coğrafyasına genel olarak baktığımızda Türklerden kalma ve İslam öncesi döneme ait çok sayıda anıt gördük. Bu anıtın önemi ilk olmasıdır.”

6 arkeolog çalışıyor

Bu anıtın devlet idaresi iç ve dış düşmanlar hakkında bilgi verdiğini dile getiren Taşağıl, “1994 yılında MOTAP (Moğolistan’daki Türk Anıtları Projesi) yapıldığında burada Türkiye Cumhuriyeti devletinin ilgisi vardı. 2001 ve önceki yıllarda jeofizik çalışmaları yapılmış, ancak bilimsel anlamda kazı çalışması ağustos tarihi itibariyle resmi olarak başladı. Türk ve Moğol kazı ekibi olarak 15 Eylül’e kadar çalışmalarımız devam edecek.” Taşağıl, projede 3 Türk ve 3 Moğol olmak üzere 6 arkeolog çalıştığını söyledi. Kazı alanını ziyarete gelen Türkiye’nin Moğolistan Büyükelçisi Murat Karagöz de, Moğolistan’ın keşfedilmeyi bekleyen bakir bir ülke olduğunu belirtti.  Karagöz, “Burası Türkiye için çok önem taşıyan bir ata toprağı, ilk Türk devletinin doğduğu topraklar. İnsanlığın ortak mirası. Moğolistan ile üst düzeyde ilişkiler içerisindeyiz. 2011’de Moğolistan Türkiye’yi 3. komşusu ilan etti.  Lojistik açıdan ulaşımı kolay değil. Şu an 900 Moğol öğrenci Türkiye’de burslu öğrenim görüyor” diye konuştu. Moğolistan’a yapılan uçak seferleri sayısının azlığından dem vuran Karagöz, “Haftada 3 olan sefer sayısını artırmak için Moğol makamları ile müzakere içerisindeyiz. Müzakere sonunda süre azalacak uçuşlar artacak” dedi.